همه انسان‌ها اگر به وجدان خود مراجعه کنند پاسخ خواهند داد که جهان دارای خالقی است و او پرورش دهنده و هدایت‌گر است« وَ لَئِنْ‏ سَأَلْتَهُمْ‏ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لَیَقُولُنَّ اللَّهُ فَأَنَّى یُؤْفَکُونَ؛ و اگر از آنها بپرسى: چه کسى آسمان‏ها و زمین را آفریده، و (منافع) خورشید و ماه را مُسخَّر کرده است؟ حتماً مى‏گویند: خدا؛ پس چگونه (از حق) بازگردانده مى‏شوند؟»(عنکبوت/61) گرایش به حقّ، فطرى است و انحراف مشرکان خلاف فطرت و به خاطر القائات بیرونى است. «یُؤْفَکُونَ» به صورت مجهول آمده که به معناى به انحراف کشیده شدن است، گویا القاى خارجى آنان را به انحراف مى‏کشد.[1]

پس هم? انسان‌ها به مخلوق بودن خود اعتراف دارند وظیف? چنین انسانی این است که به خداوند عشق بورزد زیرا آفرینند? عشق خداست« قُلْ إِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونىِ یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکمُ‏ْ ذُنُوبَکمُ‏ْ؛ بگو: اگر همواره خدا را دوست مى‏دارید، پس از من پیروى کنید؛ تا خدا دوستتان بدارد؛ و پیامد (گناهان) شما را برایتان بیامرزد؛»(آل‌عمران/31)

خداوند محبت و مهربانی را چیزی دو طرفه می‌داند و این محبت را در برنامه زندگی بیان نموده است.

هر آیین و مکتبی دارای برنامه‌ای برای شناسایی اهداف خود می‌باشد. اسلام که دینی کامل است ویژگی‌های خود را در سندی مهم و جاودانه، قرآن، بیان کرده است.

اگر سراغ این کتاب برویم اولین جمله آن با مهربانی شروع می‌شود « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏؛ به نام خداى گسترده‏مهرِ مهرورز.» (حمد/1)[2] این شعار مهم اسلام یک‌صد و چهارده بار در قرآن تکرار شده است که در مجموع دو صفت مهم خداوند؛ «رحمن و رحیم» را دویست و بیست و هشت مرتبه یادآوری می‌کند.

همچنین آیات دیگری وجود دارد که رحمت و مهربانی خداوند و دینش را متذکر می‌شود. وقتی خداوند بشر را آفرید برای اینکه بشر بی‌راهه نرود از درِ رحمت برای آنها فرستاده‌ای فرستاد تا به نجات برسند« وَ لِکُلِّ أُمَّةٍ رَسولٌ؛ برای هر امتی فرستاده‌ای است.»(یونس/47) و این خداوند مهربان برای هر زمان و مکان و امتی راهنمایی را فرستاد تا مسیر واقعی را به مردم نشان دهند« وَ لِکُلِّ قومٍ هادٍ؛ برای هر قومی هدایت کننده‌ای است.»(رعد/7)

خداوند برای اینکه ثابت کند که دین اسلام دین مهربانی است در زمان معرفی کردن فرستاد? خود چنین از او یاد می‌کند« « وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمین‏؛ و تو را جز رحمتى براى جهانیان نفرستادیم‏.»(انبیا/107)

« وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعالَمِینَ؛ یعنى تو رحمتى هستى که به سوى همه جماعت‌هاى بشرى فرستاده شده‏اى. دلیل بر اینکه گفتیم همه جماعت‌ها، جمع با الف و لام است، علاوه بر اینکه مقتضاى رسالت هم همین است. و اما اینکه چطور رحمت براى همه اهل دنیا است؟ جهتش این است که دینى آورده که در اخذ به آن سعادت اهل دنیا در دنیا و آخرت‌شان تامین است. آرى آن جناب (ص) رحمت براى اهل دنیا است از جهت آثار حسنه‏اى که از قیام او به دعوت حقه‏اش در مجتمعات بشرى به راه افتاد که اگر وضع زندگى بشر آن روز را قبل از اینکه آن جناب مبعوث شود در نظر بگیریم و با وضعى که پس از قیام او به خود گرفت مقایسه کنیم کاملا روشن مى‏گردد.»[3]

تمام اسلام مهربانی است اگر آیه‌ای در آن از کشتن و قتل گفته است« فَإِذا لَقیتُمُ الَّذینَ کَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقابِ حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاق‏؛ و هنگامى که با کسانى که کفر ورزیدند روبرو شدید، پس گردن‏ها (یشان) را بزنید، تا هنگامى که کاملًا بر آنان مسلّط شوید.»(محمد/4) نکته‌ای دقیق را در خود نهفته دارد.

این آیه می‌فرماید چون مؤمنان اهل حق و کفار اهل باطل هستند هنگام برخورد با صف کفار با آنها بجنگید تا حق که هدف مؤمنان است زنده شود و زمین از لوث باطلی که مسیر کفار است پاک شود. بنابراین، مراداز «لقاء» در «لقیتم» برخورد در زمان جنگ است نه در تمام زمان. همین اسلام وقتی چنین جدی صحبت می‌کند اگر اسیری آمد و ادعا کرد مسلمان شده تمام احکام قبلی اجرا نمی‌شود.»[4]

« اگر در زمان اسیر بودن اسلام آورند تمام این احکام ساقط شده حکم آنان حکم مسلمانان دیگر است.»[5] بنابراین، هیچ خشونتی در اسلام نیست و هر چه در اسلام هست مهربانی و محبت است.

اما چه کنیم که دشمن با تمام توان برای اینکه اسلام را خشن نشان دهد به مبارزه برخاست.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت

[1]. تفسیر نور، ج‏7، ص166.    

[2]. ترجمه آقای رضایی‌اصفهانی.

[3]. ترجمه تفسیر المیزان، ج14، ص468.

[4]. اقتباس از ترجمه المیزان، ج18، ص342.

[5]. ترجمه مجمع البیان فى تفسیرالقرآن، ج‏23، ص45.